Önemli Noktalar
Aylık adet döneminin hassas hormonal dengesi stres, kilo veya beslenme rejimindeki değişiklikler, çok az veya çok fazla egzersiz gibi çeşitli faktörlerden etkilenerek kolayca bozulabilir. Adet düzensizlikler arasında sancı, çok kan kaybı, düzensiz veya seyrek adet görmek yer almaktadır. Hormon seviyelerini ilaç almaksızın, doğal yöntemlerle normale döndürerek bu semptomlardan kurtulmak genellikle mümkün olmaktadır.
Adet Düzensizliği Nedir Neden Olur?
Adet düzensizliği kadınların hayatlarını olumsuz yönde etkilemektedir. Her kadın yılda ortalama 11-13 defa adet olmaktadır. Bu sayıda adet gören kadınların normal bir adet düzeni olduğu kabul edilir. Fakat bazı zamanlarda kadınlardaki adet olma sayısı değişkenlik göstermektedir. Adet olması durumunda bile adet olma süresi değişmektedir.
Adet düzensizliği, ilk defa adet olan bir kadın için düzensiz olabilmektedir. Ancak bu düzensizlik 3-4 ay geçtikten sonra düzenli olması gerekmektedir. Böyle bir durumdan sonra adet düzensizliği hala devam ediyorsa bir uzmana danışmanız gerekmektedir. Düzenli adet görülmesi için hormonların düzenlenmesi gerekmektedir ve normal seviyelerde olmalıdır. Orta yaş gruplarda olan kadınlarda adet düzensizliği farklı sebeplerden meydana gelmektedir. Ancak 40’lı yaşlarda bir kadın 12 ay boyunca adet görmezse menopoz başlangıcı olduğu anlaşılmaktadır. Menopoz başlangıcının tam belli olması için tarihlerin detaylı bir şekilde takip edilmesi gerekmektedir.
Adet Düzensizliğinin Nedenleri
Adet düzensizliğinin nedenleri, bir çok kadında farklı nedenlerden farklı sağlık sorunlarından dolayı adet düzensizliği görülmektedir. Kadınlar kendi aralarında sohbet ederken hastalıklarına ” benim de aynı rahatsızlık sorun var” ifadeleri kullanmaları hastalıkların önemsiz olduğunu belirttikleri gibi algılanmaktadır. Ancak bilinmeyen bir tehlike burada başlamaktadır.
Adet Düzensizliği Nedenleri
- Fizyolojik Nedenler: Kadınların gündelik hayatlarında yaşadıkları stres, kilo alıp verme, beslenmelerindeki değişiklik, yanlış yağılan egzersiz, iklim ve hava değişimi, kronik hastalıklar (karaciğer ve böbrek hastalıkları, kanama ve pıhtılaşma gibi kronik hastalıklar), bazı ilaçlar (antidepresan, hormon düzenleyici, kan inceltici, antienflamatuar ilaçlar), bitkisel ürünlerin yanlış kullanımı gibi bir çok etken fizyolojik rahatsızlıklara neden olur.
- Hormonal Nedenler: Adetin düzenli olması için vücuttaki hormonları sağlıklı ve dengeli olması gerekmektedir. Düzenli adeti östrojen ve progesteron etkisi altında gerçekleşmektedir. Adet düzensizliğinin nedenleri arasında anovulasyon en sık rastlanan sebeplerdendir. Yumurtlamanın olmadı zamanlarda progesteron ekşikliği kendini gösterip, östrojenin artmasına ve kanamalara yol açmaktadır.
- Polikistik Over Sendromu: Adet düzensizliğinin en büyük etkisini oluşturmaktadır. Bu rahatsızlık yakın zamanda adet düzensizliği, hamile kalmakta zorluk, tüylenme, sivilcelenme gibi sorunları getirirken; uzun dönemden diyabet, kiloya bağlı tansiyon, kolestrole bağlı kalp hastalığı ve rahim çeperindeki kalınlaşma nedeniyle kanser riskini artırmaktadır.
- Tiroit Hastalıkları: Tiroit hormonları yeteri miktarda salgılanmadığı zamanlarda ve fazla miktarda salgılandığında da adet düzensizliği olmaktadır. Ayrıca prolaktin hormonu hipofiz bezinden salgılanarak adet düzenini etkilemektedir. Prolaktin seviyesindeki artma da hipofiz bezinde oluşan adenom, hem adet miktarı azalttığı hem de kanamayı azalatmaktadır.
- Diyabet Hastalığı: Diyabet hastalığının oluşması için sebepler ve oluşturduğu komlikasyonlar adet düzensizliğinin sebeplerindendir. Bunların en başında kilo problemi gelmektedir. Genel olarak kadınların kilo ile adet düzensizliği doğru orantılıdır. Genç bir kadının kilosu ne kadar fazla olursa o kadar adet düzensizliği gerçekleşmesi de o kadar yüksek olur.
- Hamilelik Komplikasyonları: Özellikle adet dönemi düzensiz olan kadınların kanamalarının bir kısmı farkında olmadan düşük yapmalarının sebepleri arasında olabilmektedir. Adet gecikmesini takip eden kasık ağrıları ile beraber lekele oluşumu veya aşırı kanama durumunda dış gebelik oluşabileceği de düşünülmeli ve bir an önce hamilelik testi yapılmalıdır.
- Yumurtalık Kistleri: Kadınların yumurtalıkları kist oluşturmaya elverişlidir. Üreme döneminde olan her kadının bu kistleri oluşturduğu etkiler farklılık gösterse de genel olarak adet düzensizliği olarak kendini göstermektedir. Bu kistler, yaşanan adet döneminde hormon dengesizliğine sebep olacağı için adet düzensizliğine sebep olmaktadır. Ayrıca bu kistler iki adet dönemi arasında ara kanamaya ve adetin kesilmesine sebep olabilmektedir. Her kadında bu kistler belirti göstermez. Bazı kadınlarda bedensel yapısında bir etki göstermediği gibi bazı kadınlarda aniden belirti gösterebilmektedir.
- Rahim ile İlgili Nedenler: Kadınlardaki rahim duvarında bulunan miyomların çoğu zaman çok fazla kanamaya sebep olabilmektedir. Adet dönemindeki aşırı kanama demir eksikliği anemisi, çarpıntı ve halsizliğe yol açmaktadır. Rahim ağzı polipleri genel olarak ilişki sonrasındaki başlayan kanamalara yol açabilmektedir. Rahim ağzı kanseri, rahim kanseri ve yumurtalık kanseri kanaman ve düzensiz adet ile meydana gelir. Doğum kontrol haplarının düzensiz kullanımı da kanamalara sebep olur.
Adet Düzensizliği İçin Ne Yapılmalı?
Adet düzensizliği için ne yapılmalı sorusuna maddeler halinde yapılması gerekenlerin bilgilerini vereceğiz.
Beslenme: Boyunuza uygun kiloyu tutturmaya çalışın ve her şeyden önemlisi, sıkı rejimlerden ve bir oturuşta hızla aşırı yemek yemekten kaçının. Çok zayıf olmak yumurtlamayı engellediğinden adet düzensizliğine neden olabilir. Aşırı kilolu olmak da yumurtalıkları fazla uyardığı için yumurtalık kistlerine ve kesintili adet kanamalarına yol açar. Fazla kilolarınızı vermek veya kötü alışkanlıklarınızı düzeltmek için bir uzmandan tavsiye alın.
Egzersiz: Düzenli olarak egzersiz yapın. Ancak adet kanamalarınız düzensiz hale gelir veya durursa, yaptığınız egzersizi %10 ile %20 azaltın ve her hafta egzersizi 1-2 gün süreyle kesin.
Diğer tedavi yöntemleri: Akupunktur hormon düzensizliklerini önlemeye yardımcı olur. Başka bir yol ise doğal yöntemlere başvurmaktır. Bunun için size en uygun çiçek özlerini tercih edebilirsiniz. Bach Çiçek Özleri yazımızdan size en uygun karışımı bulabilirsiniz.
Adet Sancısı Nasıl Olur?
Adet sancısı (dismenore), özellikle 13-19 yaşları arasındaki genç kız ve kadınlarda en sık görülen adet sorunudur. Bu sorun genellikle 25 yaşından sonra veya doğum yaptıktan sonra geçer. Ekseriya adet başlamadan önce kendini gösteren sancı yaklaşık 12 saat sürer ve günlük yaşamı etkileyecek denli şiddetli olabilir.
Alt karın bölgesinde kramp şeklinde hissedilen adet sancısı çoğu zaman dalgalar halinde gelir, bele vurur ve bulantı yapar. Rahim kasılmaları sancı yapar; bu kasılmalara da prostaglandin denen hormon benzeri maddelerin yüksek seviyede bulunması neden olur. Sağlıksız beslenme ve hareketsizlik sancıyı daha da ağırlaştırır.
Bu sancıyı 40 yaşlarına geldiğinizde yaşamaya başlarsanız veya yıllar boyu sancısız adet gördükten sonra birdenbire sancılanmaya başlarsanız, bunu altında endometriyozis (rahim mukozasının parçalar halinde rahim dışına çıkarak diğer organlar üzerine yerleşmesi) gibi bir rahatsızlık yatıyor olabilir. Bu hücreler her ay şişip kanar ve altındaki dokuları tahriş edebilir.
Adet Sancısının Tedavİsi
Beslenme: Tahmini adet döneminizden bir hafta önce sağlıklı beslenmeye özen gösterin. Bu şekilde rahim duvarındaki prostaglandinlerin dengesinin bozulmasını önlemiş olursunuz. Temel yağ asitleri, kalsiyum, magnezyum, çinko, B, C ve E vitaminleri bakımından zengin olan yiyecekleri tercih edin.
Hangi yiyeceklerde hangi vitaminlerin olduğunu öğrenmek için Sağlıklı Yaşam İçin Doğal Yöntemler yazımızı okuyabilirsiniz.
Bol sıvı alarak ve her gün sebze, meyve ve tam tahıllı yiyecekler yiyerek kabızlığı önleyin. Beyaz un, şeker ve doymuş yağlar içeren yiyeceklerden uzak durun.
Masaj: Adet döneminizden önceki bir haftalık süreçte her gün karın ve sırt bölgelerine yapacağınız masaj, kasları gevşeterek adet sancılarını önler. Karnınıza masaj yapın ve bir arkadaşınızdan sırtınıza masaj yapmasını isteyin. Masaj yağı olarak ayçiçeği veya tatlı badem yağlarından birini kullanın veya bunlardan bir çorba kaşığı alıp içine 3 damla lavanta yağı damlatın.
Sırt masajı için; yan dönüp kıvrılın ve bir arkadaşınızdan, bir eliyle karnınıza yavaşça tutarken, diğer eliyle sırtınızın alt kısmına saat yönünde dairesel hareketlerle masaj yapmasını isteyin.
Kalçaları sallamanın yararı; Sırtüstü yatın ve bir arkadaşınız bacaklarınızı ayaklarının arasına alıp bir arada tutarken, kalçalarınızı bir sağa bir sola ritmik şekilde sallasın. Bir kere ritim tutulduktan sonra kalçalarınızı kendinizin sallaması kolay olabileceği için arkadaşınızdan destek almayı bırakabilirsiniz.
Egzersiz: Düzenli olarak, tüm vücudu çalıştıran egzersizler yapın. Yüzmek, yoga veya aerobik yapın. Adet sancınız olunca diz çökün, elleriniz yere koyun ve sırtınızın alt kısmını hızla esnetip gerin. Böylece kalçalarınız sırasıyla yukarı ve aşağı doğru itilir, pelvis çalışmış olur ve kan dolaşımı oraya yönelir. Kanın rahim duvarına hücum etmesi önlenir.
Isı: Ilık bir banyo yapın veya karnınızın veya sırtınızın alt kısmına termofor koyup yatakta dinlenin. Bunun yerine, önce 2-3 dakika süre karnınızın alt bölgesine sıcak kompresle değiştirebilirsiniz. Bunu 2-3 kez tekrarlayın. Sancı çok şiddetli olursa, kompresin için 4’er damla adaçayı ve mercanköşk yağları ve 3 damla rumi papatya yağı kattığınız sıcak suya batırın ve karnınızın ve sırtınızın alt bölgesine koyun.
Bitkisel ilaçlar: Kramp halinde gelen sancı ile birlikte az kanama varsa, frenk inciri, gilaburu (germişek), tahta biti otu (rahim otu), kara hohoş (çok şiddetli sancı için), hayıt, papatya ve zencefilden biriyle veya bunların karışımı ile hazırlanan çaydan günde 3 defa 1 bardak için.
Dikkat: Güvenli kullanım için Bitkisel Tedavi ve İlaçlar yazımızı okuyun.
Homeopati: İnatçı adet sorunları için homeopati uzmanına danışın.
Adet Kanaması
Adet kanaması fazla ise daha çok, ilk kez adet gördükten sonra ve bir de 30’lu veya 40’lı yaşlarda görülür. Bunun olası nedenleri arasında sağlıksız beslenme, stres, pelvik enflamatuar hastalık, miyom ve endometriyoz sayılabilir.
Düzensiz adet kanaması veya düzensiz adet olma nedenleri, ilk kez adet gördükten sonraki bir kaç yıl içinde, yumurtlama bir düzene girinceye kadar geçen süreç içinde olur. Düzensiz adet kanaması, menopozdan önceki bir kaç yıl içinde de düzensiz olabilir. Düzensiz adet kanaması nedenleri, stres veya polikistik over sendromunun (ekseriya kilo almaya bağlı olarak yumurtalıklar üzerinde hormon üretimini engelleyen kistlerin oluşması) neden olduğu hormonal dengesizlik yol açar.
Adet düzensizliği sebepleri arasında rahim polipleri ve rahim veya rahim ağzı kanserleri yer alır. Doğum kontrol hapı kullanıyorsanız veya hormon tedavisi görüyorsanız adet dönemleri arasında lekelenme görülebilir. Yoğun egzersiz, kilo kaybı ve yeme bozuklukları da adetleri normal düzenini etkileyebilir.
